• Wymagania edukacyjne z przyrody

      • Działocena dopuszczającaocena dostatecznaocena dobraocena bardzo dobraocena celująca
        1. Poznajemy warsztat przyrodnikaUczeń: • wymienia dwa elementy przyrody nieożywionej; • wymienia dwa elementy przyrody ożywionej • wymienia zmysły umożliwiające poznawanie otaczającego świata; • podaje dwa przykłady informacji uzyskanych dzięki wybranym zmysłom; • wyjaśnia, czym jest obserwacja • podaje nazwy przyrządów służących do prowadzenia obserwacji w terenie; • przeprowadza obserwację za pomocą lupy lub lornetki; • notuje dwa/trzy spostrzeżenia dotyczące obserwowanych obiektów; • wykonuje schematyczny rysunek obserwowanego obiektu; • dokonuje pomiaru z wykorzystaniem taśmy mierniczej • podaje nazwy głównych kierunków geograficznych wskazanych przez nauczyciela na widnokręgu; • wyznacza – na podstawie instrukcji słownej – główne kierunki geograficzne za pomocą kompasu; • określa warunki wyznaczania kierunku północnego za pomocą gnomonu, czyli prostego patyka lub pręta, w słoneczny dzień Uczeń: • wyjaśnia znaczenie pojęcia przyroda; • wymienia trzy niezbędne do życia składniki przyrody nieożywionej; • podaje trzy przykłady wytworów działalności człowieka • omawia na przykładach rolę poszczególnych zmysłów w poznawaniu świata; • wymienia źródła informacji o przyrodzie; • omawia najważniejsze zasady bezpieczeństwa podczas prowadzenia obserwacji i wykonywania doświadczeń • przyporządkowuje przyrząd służący do prowadzenia obserwacji do obserwowanego obiektu; • wymienia propozycje przyrządów, które należy przygotować do prowadzenia obserwacji w terenie; • określa charakterystyczne cechy obserwowanych obiektów; • opisuje sposób użycia taśmy mierniczej • wyjaśnia znaczenie pojęcia przyroda; • wymienia trzy niezbędne do życia składniki przyrody nieożywionej; • podaje trzy przykłady wytworów działalności człowieka • omawia na przykładach rolę poszczególnych zmysłów w poznawaniu świata; • wymienia źródła informacji o przyrodzie; • omawia najważniejsze zasady bezpieczeństwa podczas prowadzenia obserwacji i wykonywania doświadczeń • przyporządkowuje przyrząd służący do prowadzenia obserwacji do obserwowanego obiektu; • wymienia propozycje przyrządów, które należy przygotować do prowadzenia obserwacji w terenie; • określa charakterystyczne cechy obserwowanych obiektów; • opisuje sposób użycia taśmy mierniczej Uczeń: • wymienia cechy ożywionych elementów przyrody; • wskazuje w najbliższym otoczeniu wytwory działalności człowieka • porównuje liczbę i rodzaj informacji uzyskiwanych za pomocą poszczególnych zmysłów; • wymienia cechy przyrodnika; • określa rolę obserwacji w poznawaniu przyrody; • omawia etapy doświadczenia • planuje miejsca dwóch/trzech obserwacji; • proponuje przyrząd odpowiedni do obserwacji konkretnego obiektu; • wymienia najważniejsze części mikroskopu • wyjaśnia, co to jest widnokrąg; • omawia budowę kompasu; • samodzielnie wyznacza kierunki geograficzne za pomocą kompasu; • wyjaśnia, w jaki sposób wyznacza się kierunki pośrednieUczeń: • podaje przykłady powiązań przyrody nieożywionej z przyrodą ożywioną; • klasyfikuje wskazane elementy na: ożywione składniki przyrody, nieożywione składniki przyrody oraz wytwory działalności człowieka • wyjaśnia, w jakim celu prowadzi się doświadczenia i eksperymenty przyrodnicze; • wyjaśnia różnice między eksperymentem a doświadczeniem • planuje obserwację dowolnego obiektu lub organizmu w terenie; • uzasadnia celowość zaplanowanej obserwacji; • omawia sposób przygotowania obiektu do obserwacji mikroskopowej • podaje przykłady wykorzystania w życiu umiejętności wyznaczania kierunków geograficznych; • porównuje dokładność wyznaczania kierunków geograficznych za pomocą kompasu i gnomonu; • wyjaśnia, w jaki sposób tworzy się nazwy kierunków pośrednichUczeń: • wyjaśnia, w jaki sposób zmiana jednego elementu przyrody może wpłynąć na jej pozostałe elementy • na podstawie obserwacji podejmuje próbę przewidzenia niektórych sytuacji i zjawisk, np. dotyczących pogody, zachowania zwierząt; • przeprowadza dowolne doświadczenie, posługując się instrukcją, zapisuje obserwacje i wyniki; • wyjaśnia, dlaczego do niektórych doświadczeń należy używać dwóch zestawów doświadczalnych • przygotowuje notatkę na temat innych przyrządów służących do prowadzenia obserwacji, np. odległych obiektów lub głębin • omawia sposób wyznaczania kierunku północnego na podstawie położenia Gwiazdy Polarnej oraz innych obiektów w otoczeniu
        2. Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze• wskazuje w najbliższym otoczeniu przykłady ciał stałych, cieczy i gazów; • wskazuje w najbliższym otoczeniu po dwa przykłady ciał plastycznych, kruchych i sprężystych; • podaje dwa przykłady występowania zjawiska rozszerzalności cieplnej ciał stałych; • porównuje ciała stałe z cieczami pod względem jednej właściwości, np. kształtu • wymienia stany skupienia wody w przyrodzie; • podaje przykłady występowania wody w różnych stanach skupienia; • omawia budowę termometru; • odczytuje wskazania termometru; • wyjaśnia, na czym polega krzepnięcie i topnienie • wymienia przynajmniej trzy składniki pogody; • rozpoznaje na dowolnej ilustracji rodzaje opadów; • wyjaśnia, dlaczego burze są groźne • dobiera odpowiednie przyrządy służące do pomiaru trzech składników pogody; • odczytuje temperaturę powietrza z termometru cieczowego; • na podstawie instrukcji buduje wiatromierz; • odczytuje symbole umieszczone na mapie pogody; • przedstawia stopień zachmurzenia za pomocą symboli; • przedstawia rodzaj opadów za pomocą symboli • wyjaśnia pojęcia: wschód Słońca, zachód Słońca; • rysuje „drogę” Słońca na niebie; • podaje daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku; • podaje po trzy przykłady zmian zachodzących w przyrodzie ożywionej w poszczególnych porach roku• wymienia stany skupienia, w których występują substancje; • podaje dwa/trzy przykłady wykorzystania właściwości ciał stałych w życiu codziennym • wyjaśnia zasadę działania termometru; przeprowadza, zgodnie z instrukcją, doświadczenia wykazujące: – wpływ temperatury otoczenia na parowanie wody, – obecność pary wodnej w powietrzu; • wyjaśnia, na czym polega parowanie i skraplanie wody • wyjaśnia, co nazywamy pogodą; • wyjaśnia pojęcia: upał, przymrozek, mróz; • podaje nazwy osadów atmosferycznych • zapisuje temperaturę dodatnią i ujemną; • omawia sposób pomiaru ilości opadów; • podaje jednostki, w których wyraża się składniki pogody; • buduje deszczomierz na podstawie instrukcji; • prowadzi tygodniowy kalendarz pogody na podstawie obserwacji wybranych składników pogody; • określa aktualny stopień zachmurzenia nieba na podstawie obserwacji; • opisuje tęczę • omawia pozorną wędrówkę Słońca nad widnokręgiem; • omawia zmiany temperatury powietrza w ciągu dnia; • wyjaśnia pojęcia: równonoc, przesilenie; • omawia cechy pogody w poszczególnych porach roku• wyjaśnia, na czym polega zjawisko rozszerzalności cieplnej; • podaje przykłady występowania zjawiska rozszerzalności cieplnej ciał stałych i cieczy oraz gazów • wymienia czynniki wpływające na szybkość parowania; • formułuje wnioski na podstawie przeprowadzonych doświadczeń; • przyporządkowuje stan skupienia wody do wskazań termometru • podaje, z czego są zbudowane chmury; • rozróżnia rodzaje osadów atmosferycznych na ilustracjach; • wyjaśnia, czym jest ciśnienie atmosferyczne; • wyjaśnia, jak powstaje wiatr • wymienia przyrządy służące do obserwacji meteorologicznych; • dokonuje pomiaru składników pogody – prowadzi kalendarz pogody; • przygotowuje możliwą prognozę pogody dla swojej miejscowości na następny dzień • określa zależność między wysokością Słońca a temperaturą powietrza; • określa zależność między wysokością Słońca a długością cienia; • wyjaśnia pojęcie górowanie Słońca; • omawia zmiany w pozornej wędrówce Słońca nad widnokręgiem w poszczególnych porach roku • klasyfikuje ciała stałe ze względu na właściwości; • wyjaśnia, na czym polega kruchość, plastyczność i sprężystość; • porównuje właściwości ciał stałych, cieczy i gazów; • opisuje zasadę działania termometru cieczowego • dokumentuje doświadczenia według poznanego schematu; • podaje znane z życia codziennego przykłady zmian stanów skupienia wody; • przedstawia w formie schematu zmiany stanu skupienia wody w przyrodzie • wyjaśnia, jak tworzy się nazwę wiatru; • rozpoznaje na mapie rodzaje wiatrów; • wykazuje związek pomiędzy porą roku a występowaniem określonego rodzaju opadów i osadów • odczytuje prognozę pogody przedstawioną za pomocą znaków graficznych; • określa kierunek wiatru na podstawie obserwacji • omawia zmiany długości cienia w ciągu dnia; • porównuje wysokość Słońca nad widnokręgiem oraz długość cienia podczas górowania w poszczególnych porach roku • uzasadnia, popierając swoje stanowisko przykładami z życia, dlaczego ważna jest znajomość właściwości ciał • przedstawia zmiany stanów skupienia wody podczas jej krążenia w przyrodzie, posługując się wykonanym przez siebie rysunkiem • wyjaśnia różnice między opadami a osadami atmosferycznymi • na podstawie opisu przedstawia – w formie mapy – prognozę pogody dla Polski • podaje przykłady praktycznego wykorzystania wiadomości dotyczących zmian temperatury i długości cienia w ciągu dnia, np. wybór ubrania, pielęgnacja roślin, ustawienie budy dla psa
        3. Poznajemy świat organizmów• wyjaśnia, po czym rozpoznaje się organizm; • wymienia przynajmniej trzy czynności życiowe organizmów; • omawia jedną wybraną przez siebie czynność życiową organizmów; • odróżnia przedstawione na ilustracji organizmy jednokomórkowe od organizmów wielokomórkowych • określa, czy podany organizm jest samożywny czy cudzożywny; • podaje przykłady organizmów cudzożywnych: mięsożernych, roślinożernych i wszystkożernych; • wskazuje na ilustracji charakterystyczne cechy drapieżników • układa łańcuch pokarmowy z podanych organizmów; układa jeden łańcuch pokarmowy na podstawie analizy sieci pokarmowej • wymienia korzyści wynikające z uprawy roślin w domu i ogrodzie; • podaje przykłady zwierząt hodowanych przez człowieka w domu; • podaje przykład drobnego zwierzęcia żyjącego w domu; • rozpoznaje trzy zwierzęta żyjące w ogrodzie• wyjaśnia pojęcia: organizm jednokomórkowy, organizm wielokomórkowy; • podaje charakterystyczne cechy organizmów; • wymienia czynności życiowe organizmów; • rozpoznaje na ilustracji wybrane organy/narządy • dzieli organizmy cudzożywne ze względu na rodzaj pokarmu; • podaje przykłady organizmów roślinożernych; • dzieli mięsożerców na drapieżniki i padlinożerców; wyjaśnia, na czym polega wszystkożerność • wyjaśnia, czym są zależności pokarmowe; podaje nazwy ogniw łańcucha pokarmowego • podaje trzy przykłady roślin stosowanych jako przyprawy do potraw; • wyjaśnia, dlaczego decyzja o hodowli zwierzęcia powinna być dokładnie przemyślana; • omawia zasady opieki nad zwierzętami; • podaje przykłady dzikich zwierząt żyjących w mieście; • wykonuje zielnik, w którym umieszcza pięć okazów • omawia hierarchiczną budowę organizmów wielokomórkowych; • charakteryzuje czynności życiowe organizmów; • omawia cechy rozmnażania płciowego i bezpłciowego • wyjaśnia pojęcia: organizm samożywny, organizm cudzożywny; • wymienia cechy roślinożerców; • wymienia, podając przykłady, sposoby zdobywania pokarmu przez organizmy cudzożywne; • podaje przykłady zwierząt odżywiających się szczątkami glebowymi; • wymienia przedstawicieli pasożytów; • wyjaśnia nazwy ogniw łańcucha pokarmowego • rozpoznaje wybrane rośliny doniczkowe; • wyjaśnia, jakie znaczenie ma znajomość wymagań życiowych uprawianych roślin; • określa cel hodowania zwierząt w domu; • wyjaśnia, dlaczego nie wszystkie zwierzęta możemy hodować w domu; • wskazuje źródła informacji na temat hodowanych zwierząt; • wyjaśnia, dlaczego coraz więcej dzikich zwierząt przybywa do miast• podaje przykłady różnych sposobów wykonywania tych samych czynności przez organizmy, np. ruch, wzrost; • porównuje rozmnażanie płciowe z rozmnażaniem bezpłciowym • omawia sposób wytwarzania pokarmu przez rośliny; • określa rolę, jaką odgrywają w przyrodzie zwierzęta odżywiające się szczątkami glebowymi; • wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo; • omawia rolę destruentów w łańcuchu pokarmowym • opisuje szkodliwość zwierząt zamieszkujących nasze domy; • formułuje apel do osób mających zamiar hodować zwierzę lub podarować je w prezencie• omawia podział organizmów na pięć królestw • prezentuje – w dowolnej formie – informacje na temat pasożytnictwa w świecie roślin; podaje przykłady obrony przed wrogami w świecie roślin i zwierząt; • wyjaśnia, co to jest sieć pokarmowa; • uzasadnia, że zniszczenie jednego z ogniw łańcucha pokarmowego może doprowadzić do wyginięcia innych ogniw • prezentuje jedną egzotyczną roślinę (ozdobną lub przyprawową), omawiając jej wymagania życiowe; • przygotowuje ciekawostki i dodatkowe informacje na temat zwierząt, np. omówienie najszybszych zwierząt
        4. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka• podaje przykłady produktów bogatych w białka, cukry, tłuszcze, witaminy; • omawia znaczenie wody dla organizmu • wskazuje na modelu położenie poszczególnych narządów przewodu pokarmowego; • wyjaśnia, dlaczego należy dokładnie żuć pokarm; • uzasadnia konieczność mycia rąk przed każdym posiłkiem • wskazuje na schemacie serce i naczynia krwionośne; • wymienia rodzaje naczyń krwionośnych; • mierzy puls; • podaje dwa przykłady zachowań korzystnie wpływających na pracę układu krążenia • pokazuje na modelu lub planszy dydaktycznej położenie narządów budujących układ oddechowy; • wymienia zasady higieny układu oddechowego • wskazuje na sobie, modelu lub planszy elementy szkieletu; • wyjaśnia pojęcie stawy; • omawia dwie zasady higieny układu ruchu • wskazuje na planszy położenie układu nerwowego; • wskazuje na planszy lub modelu położenie narządów zmysłów; • wymienia zadania narządów smaku i powonienia; • wymienia, podając przykłady, rodzaje smaków; • wymienia dwa zachowania wpływające niekorzystnie na układ nerwowy • wskazuje na planszy położenie narządów układu rozrodczego; • rozpoznaje komórki rozrodcze: męską i żeńską; • wyjaśnia pojęcie zapłodnienie • podaje przykłady zmian w organizmie świadczących o rozpoczęciu okresu dojrzewania u własnej płci; • podaje dwa przykłady zmian w funkcjonowaniu skóry w okresie dojrzewania • wymienia składniki pokarmowe; • przyporządkowuje podane pokarmy do wskazanej grupy pokarmowej • wymienia narządy budujące przewód pokarmowy; • omawia rolę układu pokarmowego; • podaje zasady higieny układu pokarmowego • omawia rolę serca i naczyń krwionośnych; • pokazuje na schemacie poszczególne rodzaje naczyń krwionośnych • wymienia narządy budujące drogi oddechowe; • wyjaśnia, co dzieje się z powietrzem podczas wędrówki przez drogi oddechowe; • określa rolę układu oddechowego; • opisuje zmiany w wyglądzie części piersiowej tułowia podczas wdechu i wydechu • wymienia elementy budujące układ ruchu; • podaje nazwy i wskazuje główne elementy szkieletu; • wymienia trzy funkcje szkieletu; • wymienia zasady higieny układu ruchu • omawia rolę poszczególnych narządów zmysłów; • omawia rolę skóry jako narządu zmysłu; • wymienia zasady higieny oczu i uszu • wymienia narządy tworzące żeński i męski układ rozrodczy; • określa rolę układu rozrodczego; • omawia zasady higieny układu rozrodczego; • wskazuje na planszy miejsce rozwoju nowego organizmu • wymienia zmiany fizyczne zachodzące w okresie dojrzewania u dziewcząt i chłopców; • omawia zasady higieny, których należy przestrzegać w okresie dojrzewania • omawia rolę składników pokarmowych w organizmie; • wymienia produkty zawierające sole mineralne • wyjaśnia pojęcie trawienie; • opisuje drogę pokarmu w organizmie; • omawia, co dzieje się w organizmie po zakończeniu trawienia pokarmu • wymienia funkcje układu krwionośnego; • wyjaśnia, czym jest tętno; • omawia rolę układu krwionośnego w transporcie substancji w organizmie • określa cel wymiany gazowej; • omawia rolę poszczególnych narządów układu oddechowego; • wyjaśnia, dlaczego drogi oddechowe są wyściełane przez komórki z rzęskami • rozróżnia rodzaje połączeń kości; • podaje nazwy głównych stawów u człowieka; • wyjaśnia, w jaki sposób mięśnie są połączone ze szkieletem • wskazuje na planszy małżowinę uszną, przewód słuchowy i błonę bębenkową; • omawia zasady higieny układu nerwowego • omawia rolę poszczególnych narządów układu rozrodczego • opisuje zmiany psychiczne zachodzące w okresie dojrzewania • omawia rolę witamin; • omawia rolę soli mineralnych w organizmie • wyjaśnia rolę enzymów trawiennych; • wskazuje narządy, w których zachodzi mechaniczne i chemiczne przekształcanie pokarmu • wyjaśnia, jak należy dbać o układ krwionośny; • podaje przykłady produktów żywnościowych korzystnie wpływających na pracę układu krwionośnego • wyjaśnia, na czym polega współpraca układów pokarmowego, krwionośnego i oddechowego; • wykonuje schematyczny rysunek ilustrujący wymianę gazową zachodzącą w płucach • na modelu lub planszy wskazuje kości o różnych kształtach; • omawia pracę mięśni szkieletowych • wymienia zadania mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów; • wyjaśnia, w jaki sposób układ nerwowy odbiera informacje z otoczenia • podaje wspólną cechę narządów węchu i smaku; • wskazuje na planszy drogę informacji dźwiękowych; • uzasadnia, że układ nerwowy koordynuje pracę wszystkich narządów zmysłów; • na podstawie doświadczenia formułuje wniosek dotyczący zależności między zmysłem smaku a zmysłem powonienia • omawia przebieg rozwoju nowego organizmu • wskazuje na planszy narządy układu rozrodczego męskiego i układu rozrodczego żeńskiego • wyjaśnia na przykładach, czym jest odpowiedzialność • wymienia wybrane objawy niedoboru jednej z poznanych witamin • omawia rolę narządów wspomagających trawienie • proponuje zestaw prostych ćwiczeń poprawiających funkcjonowanie układu krwionośnego • planuje i prezentuje doświadczenie potwierdzające obecność pary wodnej w wydychanym powietrzu • wyjaśnia, dlaczego w okresie szkolnym należy szczególnie dbać o prawidłową postawę ciała • wskazuje na planszy elementy budowy oka: soczewkę, siatkówkę i źrenicę; • omawia, korzystając z planszy, w jaki sposób powstaje obraz oglądanego obiektu • wyjaśnia przyczyny różnic w budowie układu rozrodczego żeńskiego i męskiego • prezentuje informacje dotyczące zagrożeń, na które mogą być narażone dzieci w okresie dojrzewania
        5. Odkrywamy tajemnice zdrowia• wymienia co najmniej trzy zasady zdrowego stylu życia; • korzystając z piramidy zdrowego żywienia, wskazuje produkty, które należy spożywać w dużych i w małych ilościach; • wyjaśnia, dlaczego ważna jest czystość rąk; • omawia sposoby dbania o zęby; • wymienia dwie zasady bezpieczeństwa podczas zabaw na świeżym powietrzu • wymienia drogi wnikania do organizmu człowieka drobnoustrojów chorobotwórczych i zwierząt pasożytniczych; • wymienia trzy zasady, których przestrzeganie pozwoli uniknąć chorób przenoszonych drogą oddechową; • wymienia trzy zasady, których przestrzeganie pozwoli uniknąć chorób przenoszonych przez uszkodzoną skórę; • wymienia trzy zasady, których przestrzeganie pozwoli uniknąć chorób przenoszonych drogą pokarmową • wymienia zjawiska pogodowe, które mogą stanowić zagrożenie; • odróżnia muchomora sromotnikowego od innych grzybów; • określa sposób postępowania po użądleniu • omawia zasady postępowania podczas pielęgnacji roślin hodowanych w domu; • podaje przykłady środków czystości, które stwarzają zagrożenia dla zdrowia; • wymienia rodzaje urazów skóry • podaje przynajmniej dwa przykłady negatywnego wpływu dymu tytoniowego i alkoholu na organizm człowieka; • opisuje zachowanie świadczące o mogącym rozwinąć się uzależnieniu od komputera lub telefonu; • prezentuje zachowanie asertywne w wybranej sytuacji • podaje zasady prawidłowego odżywiania; • wyjaśnia, dlaczego należy dbać o higienę skóry; • opisuje sposób pielęgnacji paznokci; • wyjaśnia, na czym polega właściwy dobór odzieży; • podaje przykłady wypoczynku czynnego i wypoczynku biernego • wymienia przyczyny chorób zakaźnych; • wymienia nazwy chorób przenoszonych drogą oddechową; • omawia objawy wybranej choroby przenoszonej drogą oddechową; • omawia przyczyny zatruć; • określa zachowania zwierzęcia, które mogą świadczyć o tym, że jest ono chore na wściekliznę • określa zasady postępowania w czasie burzy, gdy przebywa się w domu lub poza nim; rozpoznaje owady, które • mogą być groźne • podaje przykłady trujących roślin hodowanych w domu; • przyporządkowuje nazwę zagrożenia do symboli umieszczanych na opakowaniach; • omawia sposób postępowania w wypadku otarć i skaleczeń • podaje przykłady substancji, które mogą uzależniać; • podaje przykłady skutków działania alkoholu na organizm; • podaje przykłady sytuacji, w których należy zachować się asertywnie • wymienia wszystkie zasady zdrowego stylu życia; • wyjaśnia rolę aktywności fizycznej w zachowaniu zdrowia; • opisuje sposób pielęgnacji skóry – ze szczególnym uwzględnieniem okresu dojrzewania; • wyjaśnia, na czym polega higiena jamy ustnej • wymienia sposoby zapobiegania chorobom przenoszonym drogą oddechową; • wymienia szkody, które pasożyty powodują w organizmie; • omawia objawy zatruć • wymienia charakterystyczne cechy muchomora sromotnikowego; • wymienia objawy zatrucia grzybami • omawia zasady pierwszej pomocy po kontakcie ze środkami czystości • wyjaśnia, na czym polega palenie bierne; • wymienia skutki przyjmowania narkotyków; • wyjaśnia, czym jest asertywność • wyjaśnia, czym jest zdrowy styl życia; • omawia skutki niewłaściwego odżywiania się; • wyjaśnia, na czym polega higiena osobista; • podaje sposoby na uniknięcie zakażenia się grzybicą • porównuje objawy przeziębienia z objawami grypy i anginy; • klasyfikuje pasożyty na wewnętrzne i zewnętrze, podaje ich przykłady; • charakteryzuje pasożyty wewnętrzne człowieka; • opisuje objawy wybranych chorób zakaźnych; • wymienia drobnoustroje mogące wnikać do organizmu przez uszkodzoną skórę • omawia sposób postępowania po ukąszeniu przez żmiję; • rozpoznaje dziko rosnące rośliny trujące • omawia zasady postępowania w przypadku oparzeń • wyjaśnia, czym jest uzależnienie; • charakteryzuje substancje znajdujące się w dymie papierosowym; • uzasadnia, dlaczego napoje energetyzujące nie są obojętne dla zdrowia • przygotowuje propozycję prawidłowego jadłospisu na trzy dni, który będzie odpowiedni w okresie dojrzewania • wyjaśnia, czym są szczepionki • przygotowuje informacje na temat objawów boreliozy i sposobów postępowania w przypadku zachorowania na nią • prezentuje plakat informujący o zagrożeniach w swojej okolicy • uzasadnia konieczność zachowań asertywnych; • przygotowuje informacje na temat pomocy osobom uzależnionym
        6. Orientujemy się w terenie• oblicza wymiary biurka w skali 1 : 10; • rysuje plan biurka w skali 1 : 10 • wymienia rodzaje map; • odczytuje informacje zapisane w legendzie planu • wskazuje kierunki geograficzne na mapie; • odszukuje na planie okolicy wskazany obiekt, np. kościół, szkołę• wyjaśnia, jak powstaje plan; • rysuje plan dowolnego przedmiotu (wymiary przedmiotu podzielne bez reszty przez 10) w skali 1 : 10 • wyjaśnia pojęcia: mapa i legenda; • rozpoznaje obiekty przedstawione na planie lub mapie za pomocą znaków kartograficznych (C/D) • określa położenie innych obiektów na mapie w stosunku do podanego obiektu; • opowiada, jak zorientować plan lub mapę za pomocą kompasu • wyjaśnia pojęcie skala liczbowa; • oblicza wymiary przedmiotu w różnych skalach, np. 1 : 5, 1 : 20, 1 : 50 • opisuje słowami fragment terenu przedstawiony na planie lub mapie; • określa przeznaczenie planu miasta i mapy turystycznej • wyjaśnia, na czym polega orientowanie planu lub mapy; • orientuje plan lub mapę za pomocą kompasu• rysuje plan pokoju w skali 1 : 50; • dobiera skalę do wykonania planu dowolnego obiektu; • wykonuje szkic terenu szkoły • odszukuje na mapie wskazane obiekty; • przygotowuje zbiór znaków kartograficznych dla planu lub mapy najbliższej okolicy • orientuje mapę za pomocą obiektów w terenie• wykonuje szkic okolic szkoły; • wyjaśnia pojęcia: skala mianowana, podziałka liniowa • porównuje dokładność planu miasta i mapy turystycznej • dostosowuje sposób orientowania mapy do otaczającego terenu
        7. Poznajemy krajobraz najbliższej okolicy• rozpoznaje na zdjęciach rodzaje krajobrazów; • podaje przykłady krajobrazu naturalnego; wymienia nazwy krajobrazów kulturowych; • określa rodzaj krajobrazu najbliższej okolicy • rozpoznaje na ilustracji wzniesienia i zagłebienia; • wyjaśnia, czym są równiny; • wykonuje modele wzniesienia i doliny • przyporządkowuje jedną/dwie pokazane skały do poszczególnych grup • podaje przykłady wód słonych; • wskazuje na mapie przykład wód stojących i płynących w najbliższej okolicy • rozpoznaje na zdjęciach krajobraz kulturowy; • podaje dwa/trzy przykłady zmian w krajobrazie najbliższej okolicy • wymienia dwie/trzy formy ochrony przyrody w Polsce; • podaje dwa/trzy przykłady ograniczeń obowiązujących na obszarach chronionych; • wyjaśnia, na czym polega ochrona ścisła • wyjaśnia, do czego odnoszą się nazwy krajobrazów; • wymienia rodzaje krajobrazów: naturalny, kulturowy; • wyjaśnia pojęcie krajobraz kulturowy; • wskazuje w krajobrazie najbliższej okolicy składniki, które są wytworami człowieka • omawia na podstawie ilustracji elementy wzniesienia; • wskazuje formy terenu w krajobrazie najbliższej okolicy • podaje nazwy grup skał; • podaje przykłady skał litych, zwięzłych i luźnych • podaje przykłady wód słodkich – w tym wód powierzchniowych; • wskazuje różnice między oceanem a morzem; • na podstawie ilustracji rozróżnia rodzaje wód stojących i płynących (C/D); • wymienia różnice między jeziorem a stawem • wymienia, podając przykłady, od jakich nazw pochodzą nazwy miejscowości; • podaje przykłady zmian w krajobrazach kulturowych • wyjaśnia, czym są parki narodowe; • podaje przykłady obiektów, które są pomnikami przyrody; • omawia sposób zachowania się na obszarach chronionych • wyjaśnia pojęcie krajobraz; • wymienia składniki, które należy uwzględnić, opisując krajobraz; • omawia cechy poszczególnych krajobrazów kulturowych; • wskazuje naturalne składniki krajobrazu najbliższej okolicy • opisuje wklęsłe formy terenu; • isuje formy terenu dominujące w krajobrazie najbliższej okolicy • opisuje budowę skał litych, zwięzłych i luźnych; • rozpoznaje co najmniej jedną skałę występującą w najbliższej okolicy (C/D) • wyjaśnia pojęcia: wody słodkie, wody słone; • wykonuje schemat podziału wód powierzchniowych; • omawia warunki niezbędne do powstania jeziora; • porównuje rzekę z kanałem śródlądowym • omawia zmiany w krajobrazie wynikające z rozwoju rolnictwa; • omawia zmiany w krajobrazie związane z rozwojem przemysłu; • wyjaśnia pochodzenie nazwy swojej miejscowości • wyjaśnia cel ochrony przyrody; • wyjaśnia, czym są rezerwaty przyrody; • wyjaśnia różnice między ochroną ścisłą a ochroną czynną; • podaje przykład obszaru chronionego lub pomnika przyrody znajdującego się w najbliższej okolicy • opisuje krajobraz najbliższej okolicy • klasyfikuje wzniesienia na podstawie ich wysokości; • omawia elementy doliny • opisuje skały występujące w najbliższej okolicy; • omawia proces powstawania gleby • charakteryzuje wody słodkie występujące na Ziemi; • omawia, jak powstają bagna; • charakteryzuje wody płynące • podaje przykłady działalności człowieka, które prowadzą do przekształcenia krajobrazu; • wskazuje źródła, z których można uzyskać informacje o historii swojej miejscowości • wskazuje różnice między parkiem narodowym a parkiem krajobrazowym; • na podstawie mapy w podręczniku lub atlasie podaje przykłady pomników przyrody ożywionej i nieożywionej na terenie Polski i swojego województwa • wskazuje pozytywne i negatywne skutki przekształcenia krajobrazu najbliższej okolicy • przygotowuje krótką prezentację o najciekawszych formach terenu w Polsce i na świecie • przygotowuje kolekcję skał z najbliższej okolicy wraz z ich opisem • prezentuje informacje typu „naj” – najdłuższa rzeka, największe jezioro, największa głębia oceaniczna; • wyjaśnia, czym są lodowce i lądolody • przygotowuje plakat lub prezentację multimedialną na temat zmian krajobrazu na przestrzeni dziejów; przygotuje prezentację • multimedialną lub plakat pt. „Moja miejscowość dawniej i dziś” • prezentuje – w dowolnej formie – informacje na temat ochrony przyrody w najbliższej okolicy: gminie, powiecie lub województwie
        8. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie i na lądzie• podaje trzy przystosowania ryb do życia w wodzie; • wymienia dwa przykłady innych przystosowań organizmów do życia w wodzie • wskazuje na ilustracji elementy rzeki: źródło, bieg górny, bieg środkowy, bieg dolny, ujście (C/D) • przyporządkowuje na schematycznym rysunku odpowiednie nazwy do stref życia w jeziorze; • odczytuje z ilustracji nazwy dwóch/trzech organizmów żyjących w poszczególnych strefach jeziora • wymienia czynniki warunkujące życie na lądzie; • omawia przystosowania zwierząt do zmian temperatury • wskazuje warstwy lasu na planszy dydaktycznej lub ilustracji; • wymienia po dwa gatunki organizmów żyjących w dwóch wybranych warstwach lasu; • podaje trzy zasady zachowania się w lesie • podaje po dwa przykłady drzew iglastych i liściastych; • rozpoznaje dwa drzewa iglaste i dwa liściaste • podaje dwa przykłady znaczenia łąki; • wyjaśnia, dlaczego nie wolno wypalać traw; • rozpoznaje przynajmniej trzy gatunki poznanych roślin łąkowych • wymienia nazwy zbóż; • rozpoznaje na ilustracjach owies, pszenicę i żyto; • podaje przykłady warzyw uprawianych na polach; • wymienia nazwy dwóch szkodników upraw polowych • omawia na przykładach przystosowania zwierząt do życia w wodzie; • wyjaśnia, dzięki czemu zwierzęta wodne mogą przetrwać zimę • podaje dwie/trzy nazwy organizmów żyjących w górnym, środkowym i dolnym biegu rzeki; • omawia warunki panujące w górnym biegu rzeki • podaje nazwy stref życia w jeziorze; • wymienia grupy roślin żyjących w strefie przybrzeżnej; • rozpoznaje na ilustracjach pospolite rośliny wodne przytwierdzone do podłoża • omawia przystosowania roślin do niskiej lub wysokiej temperatury • podaje nazwy warstw lasu; • omawia zasady zachowania się w lesie; • rozpoznaje pospolite organizmy żyjące w poszczególnych warstwach lasu • porównuje wygląd igieł sosny z igłami świerka; • wymienia cechy budowy roślin iglastych ułatwiające ich rozpoznawanie, np. kształt i liczba igieł, kształt i wielkość szyszek; • wymienia cechy ułatwiające rozpoznawanie drzew liściastych • wymienia cechy łąki; • wymienia zwierzęta mieszkające na łące i żerujące na niej; • przedstawia w formie łańcucha pokarmowego proste zależności pokarmowe między organizmami żyjącymi na łące • omawia sposoby wykorzystywania roślin zbożowych; • rozpoznaje nasiona trzech zbóż; • wyjaśnia, które rośliny nazywamy chwastami; • uzupełnia brakujące ogniwa w łańcuchach pokarmowych organizmów żyjących na polu • omawia na przykładach przystosowania roślin do ruchu wody; • omawia sposób pobierania tlenu przez organizmy wodne • wymienia cechy, którymi różnią się poszczególne odcinki rzeki; • porównuje warunki życia w poszczególnych biegach rzeki • charakteryzuje przystosowania roślin do życia w strefie przybrzeżnej; • wymienia czynniki warunkujące życie w poszczególnych strefach jeziora; • wymienia zwierzęta żyjące w strefie przybrzeżnej; • charakteryzuje przystosowania ptaków i ssaków strefy przybrzeżnej do życia w wodzie • charakteryzuje przystosowania roślin i zwierząt zabezpieczające je przed utratą wody; • wymienia przykłady przystosowań chroniących zwierzęta przed działaniem wiatru; • charakteryzuje warunki abiotyczne panujące w poszczególnych warstwach lasu; • rozpoznaje pospolite grzyby jadalne • porównuje drzewa liściaste z drzewami iglastymi; • rozpoznaje rosnące w Polsce rośliny iglaste; • rozpoznaje przynajmniej sześć gatunków drzew liściastych; • wymienia typy lasów rosnących w Polsce • omawia zmiany zachodzące na łące w różnych porach roku; • rozpoznaje przynajmniej pięć gatunków roślin występujących na łące; • wyjaśnia, w jaki sposób ludzie wykorzystują łąki • wyjaśnia pojęcia: zboża ozime, zboża jare; • podaje przykłady wykorzystywania uprawianych warzyw • wyjaśnia pojęcie plankton; • omawia na przykładach przystosowania zwierząt do ruchu wody • rozpoznaje na ilustracjach organizmy charakterystyczne dla każdego z biegów rzeki; • omawia przystosowania organizmów żyjących w górnym, środkowym i dolnym biegu rzeki • charakteryzuje poszczególne strefy jeziora; • rozpoznaje na ilustracjach pospolite zwierzęta związane z jeziorami; • układa z poznanych organizmów łańcuch pokarmowy występujący w jeziorze • omawia negatywną i pozytywną rolę wiatru w życiu roślin; • opisuje sposoby wymiany gazowej u zwierząt lądowych; • wymienia przystosowania roślin do wykorzystania światła • charakteryzuje poszczególne warstwy lasu, uwzględniając rośliny i zwierzęta żyjące w tych warstwach • podaje przykłady drzew rosnących w lasach liściastych, iglastych i mieszanych • przyporządkowuje nazwy gatunków roślin do charakterystycznych barw łąki; • uzasadnia, że łąka jest środowiskiem życia wielu zwierząt • podaje przykłady innych upraw niż zboża i warzywa, wskazując sposoby ich wykorzystywania; • przedstawia zależności występujące na polu w formie co najmniej dwóch łańcuchów pokarmowych; • rozpoznaje zboża rosnące w najbliższej okolicy • prezentuje informacje o największych organizmach żyjących w środowisku wodnym • porównuje świat roślin oraz zwierząt w górnym, środkowym i dolnym biegu rzeki • przygotowuje prezentację na temat trzech/czterech organizmów tworzących plankton; • prezentuje informacje „naj” na temat jezior w Polsce i na świecie • prezentuje informacje na temat przystosowań dwóch/trzech gatunków roślin lub zwierząt do życia w ekstremalnych warunkach lądowych • omawia wymagania środowiskowe wybranych gatunków zwierząt żyjących w poszczególnych warstwach lasu • prezentuje informacje na temat roślin iglastych pochodzących z innych regionów świata, które są uprawiane w polskich ogrodach • wykonuje zielnik z poznanych na lekcji roślin łąkowych lub innych roślin • wyjaśnia, w jakiś sposób człowiek może wykorzystać dziko żyjące zwierzęta do ochrony roślin uprawnych przez szkodnikami